So Sánh Bơm Màng Điện Và Bơm Màng Khí Nén: Nên Chọn Loại Nào? [Cập Nhật 2025]
Trong các ngành công nghiệp hiện đại như hóa chất, sơn phủ, thực phẩm, dược phẩm, xử lý nước thải, khai khoáng…, bơm màng (Diaphragm Pump) đã trở thành thiết bị không thể thiếu nhờ khả năng bơm được hầu hết mọi loại chất lỏng: từ hóa chất ăn mòn mạnh, dung môi dễ cháy, sơn – keo nhớt cao, bùn đặc có hạt rắn cho đến thực phẩm lỏng, mỹ phẩm.
Hiện nay, trên thị trường có hai dòng bơm màng chính theo nguồn năng lượng:
- Bơm màng khí nén (Air Operated Diaphragm Pump – AODD)
- Bơm màng điện (Electric Diaphragm Pump – EODD)
Mỗi loại đều có ưu – nhược điểm riêng biệt, phù hợp với từng điều kiện vận hành cụ thể. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết cấu tạo, nguyên lý, ứng dụng thực tế, so sánh 13 tiêu chí quan trọng và đưa ra hướng dẫn chọn loại bơm phù hợp nhất cho doanh nghiệp của bạn.
Bơm màng là gì?
Bơm màng là loại bơm thể tích sử dụng hai màng cao su hoặc nhựa kỹ thuật (PTFE, Santoprene, EPDM, Viton…) chuyển động qua lại để tạo áp suất hút và đẩy chất lỏng.
Ưu điểm vượt trội khiến bơm màng được ưa chuộng:
- Hoạt động cực kỳ ổn định, ít rung động
- Độ bền cao, tuổi thọ màng có thể lên tới hàng triệu chu kỳ
- Có thể chạy khô hàng giờ mà không hỏng (đặc biệt với dòng khí nén)
- Bơm được chất lỏng có độ nhớt cực cao (>10.000 cPs), có hạt rắn tới 9.4 mm
- Tự mồi tốt (lên tới 8-9m với dòng khí nén)
- Tự động dừng khi đường ống xả bị tắc (chống quá tải)
- Không có phớt làm kín trục → không rò rỉ 100%
Bơm màng khí nén (AODD)
2.1. Cấu tạo chính
- Hai màng bơm được kết nối với nhau qua một trục trung tâm
- Hai buồng bơm chứa chất lỏng
- Bộ chia khí (air valve) và van khí chính
- Bốn van một chiều (thường là van bi hoặc van nón)
- Thân bơm làm từ nhựa PP, PVDF, nhôm, inox 316L…
- Cổng hút – xả và giảm thanh xả khí
2.2. Nguyên lý hoạt động
Khí nén từ máy nén khí (thường 4-8 bar) được đưa vào bộ chia khí → luân phiên đẩy lần lượt từng màng vào trong và ra ngoài → tạo chu kỳ hút ở một bên và đẩy ở bên kia → chất lỏng được chuyển liên tục ra ngoài.
2.3. Ứng dụng thực tế phổ biến
- Ngành sơn: bơm sơn nước, sơn dầu, sơn tĩnh điện, bột bả
- Ngành hóa chất: axit, kiềm, dung môi (toluene, xylene, acetone…)
- Khu vực nguy cơ cháy nổ cao (khu vực Zone 1, Zone 2)
- Xử lý nước thải, bơm bùn đặc, bơm hố ga
- Thực phẩm – bơm siro, sốt, rượu, bia (dùng vật liệu inox + màng thực phẩm)
Bơm màng điện (EODD)
3.1. Cấu tạo chính
- Motor điện 3 pha (công suất từ 0.75kW – 5.5kW)
- Hộp giảm tốc + cơ cấu chuyển động quay thành tịnh tiến (trục lệch tâm, cam, thanh truyền…)
- Hai màng bơm đôi
- Bốn van một chiều
- Thân bơm bằng nhựa kỹ thuật hoặc kim loại
- Biến tần hoặc bộ điều tốc (tùy chọn)
3.2. Nguyên lý hoạt động
Motor quay và truyền lực sang hộp giảm tốc để hạ tốc độ, sau đó dẫn động đến trục lệch tâm (hoặc cam) nhằm chuyển đổi chuyển động quay thành chuyển động thẳng, từ đó kéo – đẩy trục trung tâm khiến hai màng bơm chuyển động ngược pha nhau.
- Một bên màng bị ép vào để đẩy chất lỏng ra.
- Bên kia màng bị kéo ra nhằm hút chất lỏng vào.
Hai buồng luôn làm việc ngược nhau, tạo ra dòng chảy gần như liên tục và giảm rung (ít pulsation). Lưu lượng được điều chỉnh chính xác bằng tốc độ motor (thường thông qua biến tần).
3.3. Ứng dụng thực tế phổ biến
- Hệ thống tuần hoàn nước, bơm hóa chất định lượng
- Ngành thực phẩm, mỹ phẩm, sữa, nước giải khát
- Bơm keo, nhựa đường, dầu nhớt, mỡ bôi trơn
- Bơm bùn loãng, bùn giấy, bột sét
- Các ứng dụng cần lưu lượng ổn định, chính xác cao (kết hợp biến tần)
So sánh bơm màng điện và bơm màng khí nén chi tiết (Cập nhật 2025)
Bảng so sánh 13 tiêu chí quan trọng
| Tiêu chí | Bơm màng khí nén (AODD) | Bơm màng điện (EODD) |
|---|---|---|
| Nguồn năng lượng | Khí nén (4–8 bar) | Điện (380V) |
| Nguyên lý hoạt động | Khí nén đẩy trực tiếp màng | Motor + cơ cấu truyền động |
| An toàn cháy nổ | Tuyệt đối (ATEX, không tia lửa) | Không an toàn (có nguy cơ tia lửa từ motor) |
| Độ ổn định dòng chảy | Dao động theo áp suất khí (±10–20%) | Rất ổn định (đặc biệt khi dùng biến tần) |
| Khả năng chạy khô | Xuất sắc, có thể chạy khô vô thời hạn | Hạn chế (tối đa vài phút đến vài chục phút tùy hãng) |
| Độ ồn | Lớn (80 dB do xả khí) | Rất êm (<70 dB) |
| Chi phí đầu tư ban đầu | Thấp hơn nếu đã có sẵn hệ thống khí nén | Cao hơn 30–100% |
| Chi phí vận hành | Cao (máy nén khí tiêu thụ điện lớn) | Tiết kiệm điện 60–80% so với khí nén |
| Điều chỉnh lưu lượng | Khó, chỉ bằng van tiết lưu khí | Dễ dàng, chính xác bằng biến tần hoặc van điện từ |
| Bảo trì | Rất dễ, thay màng, van chỉ cần dụng cụ cơ bản | Phức tạp hơn (motor, hộp số, vòng bi) |
| Vận hành liên tục 24/7 | Tốt, nhưng tốn khí | Xuất sắc, tiết kiệm và bền bỉ hơn |
| Yêu cầu lắp đặt | Không cần điện, chỉ cần đường khí nén | Cần nguồn điện ổn định |
| Ứng dụng lý tưởng | Cháy nổ, hóa chất mạnh, sơn, dung môi | Thực phẩm, nước sạch, keo nhớt, chạy liên tục |
Ưu – Nhược điểm chi tiết từng loại bơm màng
Ưu – Nhược điểm bơm màng khí nén
Ưu điểm:
- An toàn 100% trong môi trường dễ cháy nổ
- Chạy khô tuyệt vời, không sinh nhiệt
- Tự ngắt khi tắc đường ống
- Bảo trì cực nhanh (thay màng chỉ 10–15 phút)
- Không phụ thuộc điện lưới
Nhược điểm:
- Tiếng ồn lớn, cần giảm thanh
- Chi phí vận hành cao (máy nén khí tiêu thụ 5–7 lần điện so với bơm điện cùng lưu lượng)
- Lưu lượng dao động, khó điều chỉnh chính xác
- Cần đầu tư hệ thống khí nén nếu chưa có
Ưu – Nhược điểm bơm màng điện
Ưu điểm:
- Hoạt động cực kỳ êm ái, ổn định
- Tiết kiệm điện năng đáng kể
- Dễ dàng điều chỉnh lưu lượng 0–100% bằng biến tần
- Phù hợp chạy liên tục 24/24
- Độ chính xác cao, phù hợp định lượng
Nhược điểm:
- Không dùng được trong khu vực cháy nổ
- Giá mua ban đầu cao hơn
- Bảo trì motor, hộp số phức tạp hơn
- Phụ thuộc nguồn điện ổn định
- Khả năng chạy khô kém hơn (tùy hãng)
Nên chọn bơm màng khí nén hay bơm màng điện?
Chọn bơm màng khí nén khi:
- Làm việc trong khu vực nguy hiểm cháy nổ (nhà máy sơn, hóa chất, dầu khí…)
- Bơm dung môi, sơn, mực in, chất dễ bay hơi
- Thường xuyên phải chạy khô hoặc bơm chất có hạt rắn lớn
- Đã có sẵn hệ thống khí nén chất lượng cao
Chọn bơm màng điện khi:
- Cần lưu lượng ổn định, chính xác cao
- Yêu cầu môi trường làm việc yên tĩnh
- Không có sẵn hệ thống khí nén
- Muốn tiết kiệm chi phí điện năng dài hạn
- Bơm thực phẩm, nước sạch, keo, nhớt, bùn loãng, chạy liên tục 24/7
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
- Bơm màng có chạy khô được không? → Khí nén: Chạy khô rất tốt, có thể hàng giờ. → Điện: Chỉ chạy khô trong thời gian ngắn (tối đa 15–60 phút tùy hãng), lâu sẽ nóng màng.
- Khi nào cần thay màng bơm? → Trung bình 6–12 tháng với hóa chất mạnh, 12–24 tháng với nước sạch. Tùy tần suất sử dụng và áp lực.
- Bơm màng điện có an toàn trong môi trường cháy nổ không? → Không. Chỉ dùng motor chống nổ (Exd) mới được, nhưng giá rất cao và ít hãng làm.
- Bơm màng khí nén có tốn điện không? → Bơm thì không, nhưng máy nén khí tốn rất nhiều điện → tổng chi phí vận hành thường cao hơn bơm điện 3–5 lần.
- Bơm màng điện có bơm được axit, kiềm không? → Có, miễn chọn đúng vật liệu màng và thân bơm (PTFE, PVDF, inox 316L…).
Cả hai loại bơm màng điện và bơm màng khí nén đều là những giải pháp xuất sắc, nhưng mỗi loại có “sân chơi” riêng:
- Nếu doanh nghiệp của bạn đang làm trong môi trường hóa chất mạnh, sơn, dung môi, khu vực cháy nổ → bơm màng khí nén là lựa chọn duy nhất an toàn và hiệu quả.
- Nếu bạn cần một hệ thống ổn định, tiết kiệm điện, chạy liên tục 24/7, ít tiếng ồn và dễ điều khiển → bơm màng điện sẽ là giải pháp tối ưu về lâu dài.
Hãy xác định rõ môi trường làm việc, loại chất lỏng, yêu cầu an toàn và ngân sách vận hành để chọn đúng loại bơm ngay từ đầu – bạn sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí và tránh được những phiền phức không đáng có về sau.
Nếu cần tư vấn cụ thể theo ngành nghề và lưu lượng, hãy để lại thông tin, GODO Việt Nam sẵn sàng hỗ trợ chọn model phù hợp nhất!
Nguyễn Cường GODO đang là chuyên viên kỹ thuật GODO Việt Nam kinh nghiệm 10 năm làm việc trong lĩnh vực máy bơm màng. Am hiểu nguyên lý hoạt động, cấu tạo và ứng dụng của các loại máy bơm màng khí nén, bơm màng điện, bơm màng hóa chất, bơm thực phẩm, v.v.
